راهنمای جامع برنامه ریزی درسی
در این مطلب از وبسایت فایلمس به بررسی ۴ حیطه اثر برنامه ریزی درسی میپردازیم. سعی بر این بوده که مهمترین فواید که پایه علمی دارند بررسی شوند.
بخش اول : چرا به برنامه ریزی درسی نیاز داریم؟
قبل از شروع هرکاری برای سادهتر شدن مسیر، بهتر است علت آن را بدانیم. این علت به کار ما معنا میدهد. وقتی کاری برای ما معنای خاصی نداشته باشد، انجام آن سختتر است؛ خصوصاً اگر آن کار به تداوم نیاز داشته باشد.
برنامه ریزی درسی آن هم دربرهه حساس کنکور، یکی از همین فعالیتهاست؛ تاحدی سخت است و نیازمند تداوم، توجه و تحلیل منظم.
معمولاً کمتر مشاوری به دلایل عمقیِ داشتنِ برنامه ریزی درسی میپردازد و در عین حال انتظار دارد صرف گفتن:“ برای موفقیتت تو کنکور لازمه یک برنامه خوب داشته باشی” یا “رتبههای برتر همشون برنامه داشتن “ و یا “ بدون برنامهریزی اصولی نمیتونی موفق بشی ” و .. به داوطلب، او را برای استفاده از برنامه ریزی درسی قانع کند.
البته عدهای هم پس از این جملات به تبلیغ محصول یا خدمات خود میپردازند که این هم باعث میشود برنامه ریزی را دوست نداشته باشیم و یا نوعی تبلیغات و جو سازی بدانیم.
حیطه اول: تاثیر برنامه ریزی درسی در بهرهوری:
حوزه کنکور حوزهای رقابتی است. هرچه رشته و دانشگاه هدف ما متقاضیان بیشتری داشته باشد بهعبارتی تاپتر باشد، رقابت نیز شدیدتر است. کسی میتواند به خواسته خود برسد که عملکرد بهتری داشته باشد.(نه لزوماً تلاش بیشتر)
این عملکرد بهتر میتواند در هر حوزه مورد نیاز کنکور باشد؛ اعماز درس (دانش و مهارت)، آمادگی جسمی یا روانی. بهطور کلی لازم است داوطلب ، برای پیروز شدن در این رقابت ، بهرهوری بالاتری داشته باشد. یعنی بتواند در ازای صرف منابع و انرژی کمتر، نتیجه بهتری بگیرد.
اولین هدف از برنامه ریزی درسی ساخت همین سیستم بهینه است. طوری که بتوانیم با شناسایی منابع، اولویتها، هزینهها و محلهای اتلاف انرژی، میزان خروجی را به حد دلخواه افزایش دهیم و به بهرهوری بالاتر دست پیدا کنیم.
بهطور خلاصه
-
- کنکور یک رقابت است پس به بهرهوری بالا نیاز داریم، هرچه بالاتر بهتر.
- برای ساخت این سیستم لازم است منابع در دسترس را شناسایی کنیم. ( امکانات، زمان، انرژی)
- هزینههای لازم و مکانهای اتلاف زمان و انرژی را بشناسیم.
- و در آخر سیستمی طراحی کنیم که بتواند هزینههای لازم را شناسایی کند و با استفاده هوشمندانه از منابع، بهترین و بیشترین خروجی ممکن را بدهد.
و این همان برنامهریزی هوشمند است. ما برنامه نمیریزیم که روز خود رابا انواع وظایف پر کنیم و یا چارچوب سفت و سختی برای خود بچینیم، بلکه برنامه میریزیم تا به بهترین نحو از روز و بهطورکلی مدت زمانی که داریم استفاده کنیم و به آزادی بیشتر دست یابیم.
حیطه دوم: اثر برنامه ریزی درسی برعمق و سرعت مطالعه
مقدار انرژیای که در ابتدای روز داریم با انجام انواع فعالیتهای جسمی و ذهنی رفتهرفته کاهش مییابد. یکی از مواردی که باعث صرف انرژی زیادی میشود، تصمیمگیری است. تصمیمگیریهای متعدد مانند چی بخورم چی بپوشم کجا برم و … هرکدام مقداری از ذخیره انرژی ما را مصرف میکنند.
برای یک داوطلب کنکوری این تصمیمگیریها اغلب عبارتاند از : چی بخونم؟ از کجا بخونم تا کجا ؟ بخونم یا تست بزنم؟ از کدوم منبع تست بزنم؟ ویدیوی آموزشی ببینم؟ مبحث جدید بخونم یا دوره کنم و … .
و هرچه میزان منابعی که در اختیار داریم و تنوع درسی بالاتر برود، طبیعتاً تعداد تصمیم گیری مورد نیاز هم بیشتر میشود، که منجر به خستگی ذهنی بالاتر و درنتیجه میزان تمرکز پایینتر هنگام مطالعه میشود. «… تصمیم گرفتن نیازمند تلاش شناختی (ذهنی) است. از آنجایی که ظرفیت شناختی محدود است، تصمیم گیری ممکن است منجر به خستگی تصمیم شود.»
علاوه براین موضوع، خستگی تصمیم باعث میشود در تصمیمات بعدی با کیفیت پایینتری عمل کنیم و حتی میتواند منجر به تصمیمگیری ضعیف و بد شود. با برنامهریزی مناسب از خستگی تصمیم پیشگیری کرده و درنتیجه خود را از گرفتن تصمیم هایی که منجر به تبعاتی میشود که دلخواهمان نیست، ایمن میسازیم . میتوانیم انرژی صرفه جویی شده را هم برای مطالعهای با عمق و سرعت بیشتر مصرف کنیم.
حیطه سوم: اثر برنامه ریزی درسی بر روحیه
برنامه ریزی درسی باعث کاهش استرس میشود، اما چگونه؟
به طور کلی نوشتن مطالب ذهنی برکاغذ تاحدی باعث تخلیه ذهن از آن اطلاعات میشود، و فشار ذهنیای که فرد احساس میکند کمتر میشود. از این رو بهعنوان یک راهکار درمانی در افسردگی و سایر بیماریهای روان کاربرد دارد.
اگر به جای نگه داشتن برنامهها در ذهن آنهارا بنویسیم ذهن سبک تر شده امکان تحلیل و بررسی برنامه فراهم میشود. همچنین در مطالعهای توسط دکتر بامایستر (روانشناس اجتماعی) و دکتر ماسیکامپو(روانشناس) نشان داده شد که “اگرچه کارهایی که انجام ندادهایم حواسمان را پرت میکنند، اما صرف برنامهریزی برای انجام آنها میتواند ما را از این اضطراب رها کند.”
البته باید توجه داشت بخاطر این اثر کاهش دهندگی استرس ، ذهن بعضی افراد دچار نوعی اعتیاد میشود، دراین حالت فرد برای فرار از انجام کارهای تلنبار شده خود، بهطور مداوم برنامه جدید مینویسد. ممکن است فرد بطور مقطعی احساس آرامش کند ولی با گذشت زمان حال او بدترمیشود، زیرا معمولاً برنامهای که در این حالت نوشته شود، بیشتر لیستی از آرزوهاست تا برنامه درسی و معمولاً قابل اجرا نیست.
حیطه چهارم: توجه به مسیر به جای هدف
نظرات جالب بعضاً متضادی در زمینه اثر هدفگذاری مطرح شدهاست. بعضی میگویند توجه به هدف بسیار مهم است و هرچه هدف پررنگتر باشد باعث ایجاد انگیزه بیشتر برای بدست آوردن آن میشود. بعضیها هم برعکس، میگویند هدف پررنگ آسیبزاست؛ همین که مقصد مشخص باشد کافیست. هر دوگروه هم برای اثبات نظرشان دلایل متعددی میآورند. البته بعضی ها هم هستند که کلاً مخالف هدفگذاری هستند از جمله اسکات آدامز کارتونیست موفق آمریکایی که در کتاب “چگونه تقریباً در همه چیز شکست بخوریم و هنوز بزرگ برنده شویم” مینویسد : “هدف برای بازندههاست!”
مقالهای علمی که به دقت به علت چگونگی و یا اثبات نظر دسته اول بپردازد پیدا نکردم درحالیکه وبسایتهای زیادی و بعضاً معتبر مقالههایی منتشر شدهاست . اما در مورد نظر دسته دوم مقالات علمی متعددی به چاپ رسیده که یکی از آنها را برای علاقمندان در بخش منابع آوردهام .
در هر صورت هر سه دسته در یک موضوع اشتراک دارند. “ساخت سیستم هدفمند “ چیزی که برای بهرهوری و موفقیت یک اصل لازم است.
در تعریفی مختصر از هدف و سیستم داریم :
سیستم : مجموع کارهایی که بطور روزانه انجام میدهیم ، تاکید بر انجام روزانه کارهاست.
هدف : مقصدی است که درنظر داریم باانجام آن کارها به آن برسیم.
برنامه ریزی توجه ما را از هدف که در آینده است برداشته و به سیستم که در زمان حال است معطوف میکند به اینگونه هدفمان بهطور روزانه تحت کنترل ماست. تا حد قابل توجهی از مضرات مربوط به هدفگذاری مصون میشویم.
برنامه ریزی درسی با مشخص کردن کارهای لازم و زمان استراحت، امکان نظم شخصی و کنترل نفس را بالا میبرد، و از این رو نظم درونی مارا افزایش میدهد.
زمانی که انگیزه کافی برای انجام کارها یا نیروی کافی برای مقاومت دربرابر وسوسهها را نداریم نظم درونی راهگشای ماست ، این نقطه همان جاییست که بسیاری از کنکوری ها شکست میخورند خصوصاً آنهایی که برای درسخواندن و پایبند بودن به برنامهریزی هایشان به انگیزه و هیجان نیاز دارند.
با تمرین پایبندی به برنامه ریزی درسی، راه خودتان را هموارتر میکنید و بر حریفان اصلی که وسوسهها و تنبلی و … هستند راحتتر غلبه میکنید.
جمعبندی و نتیجه گیری نهایی
-
- همانطور که دیل کارنگی اشاره کرده برنامهریزی میتواند بهرهوری ما را به مقدار زیاد افزایش دهد.
- صرف نوشتن لیستی از کارهای انجام دادنی برنامه ریزی درسی نیست و در شرایطی میتواند اثر معکوس بذارد.
- با توجه به هدف مقصد را تعیین میکنیم، اگر بیش از حد بولد شود میتواند باعث افزایش استرس شود.
- با برنامهریزی مناسب، توجهمان را از هدف به سیستم معطوف میکنیم.
- برنامهریزی نباید محدودکننده باشد.
- بجای انگیزه برای انجام کارها که امری موقت است و بعضاً ضربه زننده، هوشمندانهتراست به دنبال نظم درونی باشیم.
- نظم درونی با برنامهریزی قابل اجرا و تمرین مداوم قابل دستیابی است.
خلاصه با یک اینفوگرافی
مقالات
سلام ممنون از توضیحات جامع تون واقعا درسته برنامه ریزی هم باعث میشه روزت مفیدتر بشه هم حس بهتری داشته باشی، البته به شرطی که انتهاش برگه کاغذ نباشه…
تشکر