مقاله اقتدار دين در پالايش جامعه از انحرفات اجتماعی

مقاله اقتدار دين در پالايش جامعه یک تحقیق آماده درباره تحلیل اقتدار دين در پالايش جامعه از انحرفات اجتماعی می باشد که به بررسی وظيفه اصلی دين، انسان پاک نهاد، بازگشت به گناه، نقش و كاركرد دين، دين و نيازهای درونی و… پرداخته شده است.

دانلود مقاله اقتدار دين در پالايش جامعه

در این مطلب از وبسایت فایلمَس به ارائه مقاله اقتدار دين در پالايش جامعه از انحرفات اجتماعی می‌پردازیم که در قالب 20 صفحه ورد قابل ویرایش با فرمت doc آماده شده و هم اکنون در اختیار شما دوستان عزیز قرار دارد.

فرمت فایل: Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه: 20

چكيده:

ربط و نسبت دو مقوله دين و پيشگيري از انحرافات اجتماعي هم براي كساني كه دغدغة دين و اجتماع دارند به خصوص آنان كه در جامعه ديني زندگي مي‏كنند، از اهميت زيادي برخوردار مي باشد، اينكه دين در اين زمينه چه وظيفه اي دارد و از چه ظرفيت‏هاي و كاركردهاي در قبال اين موضوع برخوردار است و اينكه انحرافات اجتماعي چه جايگاهي دارند و چه نسبتي ميان آنها و گناه شرعي و انحرافات اخلاقي برقرار است، در اين نوشتار به اختصار مورد بحث و بررسي قرار گرفته است.

لازم به ذكر است هر چند چاره جويي براي انحرافات اجتماعي ـ كه با گناه فقهي و اخلاقي نسبت عموم و خصوص من وجه دارد ـ لزوماً و در همه موارد نمي‏بايد از منظر ديني پي جويي شود و علوم تربيتي و تدبيرهاي حكومتي بيشترين مسئوليت را در اين زمينه دارد، اما دين به ويژه دين همه جانبه نگر، معنوي و اجتماعي اسلام، اگر به خوبي فهم و تطبيق شود، مي‏تواند نقش تعيين كننده ـ به ويژه در مرحله پيشگيري و واكسينه نمودن ـ ايفا نمايد.

مفاد تعاليم ديني، اعم از نظم، انضباط، محدوديت‏هاي سازنده و جهت دار و مايه‏هاي عميق معنوي اديان به ويژه در دين اسلام، بخشي از توانمندي‏هاي دين است كه در همة زمينه‏هاي فردي و اجتماعي و از جمله در مقابله با انحرافات اجتماعي بكار مي‏آيد.

در طول تاريخ انحرافات اجتماعي از جمله معضلات جوامع بوده است، بدين سبب فلاسفه، جامعه شناسان، روانشناسان و حقوق دانان با توجه به تخصص‏هاي مربوطه راهكارهايي براي مقابله و پيشگيري از انحرافات به جوامع ارائه مي‏دهند، نكته قابل تأمل آن است كه آيا دين در اين مقوله هم مي‏تواند نقشي ايفا نمايد؟ و آيا مي‏توان از اهرم دين براي اين امر بهره برد؟ به جهت اهميت اين سؤالات در نوشتار ذيل از منظر ديني و فلسفي به آنها پاسخ داده مي شود و در شماره آتي با رويكرد جامعه شناختي اين موضوع مورد بررسي قرار خواهد گرفت.

انحرافات اجتماعی

انحراف يا كجروي رفتاري است كه با معيارهاي پذيرفته شده يا انتظار اجتماعي گروه يا جامعه اي خاص مغاير باشد. اين تعريف، شامل رفتارهاي گوناگون، نظير تقلّب، ارتشا، جنايت، اعتياد، ظلم و … مي‏شود. بنابر نظر «كلينارد» اين اصطلاح زماني كاربرد دارد كه رفتار، صورتي ناپسند پيدا نمايد و ناپسندي آن به گونه اي باشد كه از حدود اغماض جامعه فراتر برود.

يكي از مفاهيم نزديك به انحراف، مفهوم نابهنجاري است. فرد نابهنجار كسي است كه فاقد سازگاري با ساخت كلّي يك نظام باشد كه يا در كارآيي يك نظام، مضرّ يا با انتظار و توقع مردم، ناهمخوان و يا از آنچه معمول، متداول و طبيعي شمرده مي‏شود، متمايز باشد. در روانشناسي اجتماعي، شخصي نابهنجار خوانده مي‏شود كه با ضوابط اجتماعي – فرهنگي محيط پيرامون خود، سازگاري نيافته باشد و در روانپزشكي كسي نابهنجار تلقي مي‏شود كه با خود، محيط پيرامون و انتظارات محيطش همساز نباشد.

بدين ترتيب، مبناي انحراف دانستن يك رفتار، مخالفت آن با هنجارهاي پذيرفته شده، انتظارهاي جامعه يا هر گروه اجتماعي ديگر و ناهمخواني آن با يك نظم خاص اجتماعي يا گروهي است، پس از يك سو با تنوع فرهنگ‏ها، معيارهاي كجروي نيز تفاوت مي‏يابد (همين نسبيّت معيارها و تنوع فرهنگ‏ها، ماية ناسازگاري و گاه ستيز دولت‏ها و ملت‏ها مي‏شود) و از سوي ديگر، از آنجا كه هيچ كس دقيقاً رفتاري منطبق با الگوهاي اجتماعي ندارد، زيرا رفتار هر فردي تابع خطوط خاص شخصيت خود نيز هست، پس آن رفتاري نابهنجار، انحراف و آسيب تلقي مي‏شود كه حاوي انحرافات گسترده اي از معيارهاي اجتماعي باشد.

از منظر جامعه شناسي، مشروعيت و بهنجار بودن يك رفتار از نوع ديدگاه و انتظار يك جامعه يا هر گروه اجتماعي ناشي مي‏شود و در صورتي انحراف تلقي مي‏شود كه هنجارها مكرّر و در حدي گسترده ناديده گرفته شوند. اما اگر از منظر دين، كجروي معادل گناه باشد، تنها خاستگاه ترك اوامر الهي و انجام نواهي الهي است. بنابراين، تلقي و انتظار جامعه در اين جهت نقشي ندارد، بلكه يك فعل ياترك در صورتي كه مخالف نهي يا امري باشد گناه شمرده مي‏شود.

كوچك و بزرگ بودن، درگناه بودن يك فعل يا ترك تأثيري ندارد، البته در آمرزيده شدن، قبول توبه و نيل به سعادت، كميت و نوع گناه اثرگذار است، همانطور كه نيت فرد نيز در استحقاق عقوبت مؤثر است، در حاليكه جامعه شناس هرگز با نيت و باطن افراد كاري ندارد.

بر اين اساس كارهاي زيادي مي‏باشد كه از نگاه جامعه و جامعه شناسان نابهنجار محسوب مي‏شود، اما از نگاه دين گناه محسوب نمي‏شود، يا اساساً دين هيچ موضعي نسبت به آنها ندارد، در مقابل، رفتارهاي زيادي است كه از نگاه دين، در شمار گناهان مي‏باشد ولي به دليل آن كه عرف جامعه آنها را مي‏پسندد، نابهنجار تلقي نمي‏شود، از قبيل منكرات شرعي كه در برخي جوامع، معروف و بهنجار تلقي مي‏شود و نيز معروف‏هاي شرعي كه در برخي جوامع يا مقاطع، منكر و نابهنجار انگاشته مي‏شوند.

وظيفه اصلی دين

به راستي وظيفه اصلي دين چيست و اديان چه غايت و هدفي را مطمح نظر دارند؟ آنچه در اين فرصت محدود به ذهن مي‏رسد آن است كه مهمترين هدف اديان – تا جايي كه ما مي‏شناسيم – بيش از آن كه به اجتماع بر گردد به فرد، راجع است يعني دين در پي آن است كه افراد را به سعادت دروني كه قطعاً بازتاب‏هاي بيروني خواهد داشت، برساند، البته روشن است كه جامعة صالح بستر مناسبي براي پرورش افراد صالح است و نيز شايستگي و خود ساختگي افراد زمينه‏ ساز اصلاحات اجتماعي مي‏باشد.

اما اين گمان كه گويا هدف اصلي اديان نائل آمدن به مطلوب‏هاي اجتماعي است و طبعاً ميزان كارآمدي و توفيق هر ديني بايد با ميزان تحقق اهداف اجتماعي سنجيده شود، شايد بتوان ادعا نمود كه گمان بساماني نيست.

در ميان اديان زندة جهان، دين اسلام عنايت ويژه اي به ساماندهي اوضاع اجتماعي دارد، اما اينگونه نيست كه غايت اصلي آن ايجاد بهشت بيروني در زمين و تحقق مطلوب‏هاي اجتماعي باشد. چه اصول اساسي و مهم تمامي مسائل در دين موجود مي‏باشد، اما بسياري از شئون اجتماعي مردم به خود آنها واگذاشته شده است تا خودشان با توجه به همان اصول، در مورد علائق و الزامات زندگيشان تصميم بگيرند،

بسياري از مسائل باب معاملات و نيز مباحات از اين قبيل هستند كه شهيد صدر از آن به «منطقة الفراغ» تعبير كرده است. با عنايت به اين نگاه، در باب بسياري از مسائل اجتماعي و از جمله انحرافات اجتماعي بايد از دانش‏هاي بشري و تجربيات عيني، مدد جست. در زمينة انحرافات اجتماعي و راههاي مقابله با آنها هم سخنان و رهنمودهاي بسياري دارد و هم عملاً در اين قلمرو مي‏تواند، كاركردهاي مثبت فراواني داشته باشد.

انسان پاک نهاد

يكي از نظرات مطرح، در تبيين چرايي كجروي شناساندن آسيب‏ها و انحرافات به عنوان نابساماني زيستي، رواني و گاه فطري است، از اين رو صاحبان اين نظرگاه به آسيب شناسي فردينه آسيب شناسي اجتماعي گرايش دارند.

از برخي اديان نيز، چنين نظرگاهي بر مي‏آيد؛ در مسيحيت، گناه نخستين را كه آدم ابوالبشر مرتكب شد، دامن گير همة انسان‏ها مي‏دانند و برآنند كه انسان‏ها تنها در صورت پذيرش بشارت مسيح و گرويدن به وي مي‏توانند، خود را از تبعات اين گناه رها سازند. از اين منظر، انسان‏ها همه در ذات و نهاد خود، ميراث خوار گناه و آلودگي نياكان نخست خود هستند و مسيح يا خداي تجسد يافتة پسر با رفتن بر فراز صليب، فدية آن گناه نخستين را پرداخت و انسان‏ها فقط در صورتي كه ايمان بياورند مي‏توانند به نجات اخروي و رهايي از تبعات گناه نخستين اميدوار باشند.

شايد اين شعر حافظ نيز اشاره به همين تلقي باشد:

پدرم روضة رضوان به دو گندم بفروخت

ناخلف باشم اگر آن را به جوي نفروشم

از بعضي نصوص و برداشت‏هاي برخي عالمان مسلمان نيز مي‏توان ردپاي اين نظـر را يافت، اما بر حسب تلقي درست از اسلام اين چنين نظري مورد قبول نمي باشد. تحكيم نقش عقل در منابع اسلامي، همان عقلي كه صراحتاً، حكم به مختار بودن انسان و تأثير تعليم و تربيت انسان مي‏نمايد،

همچنين ستايش‏ها ونكوهش‏هاي موجود در متون ديني، معنادار بودن بعثت پيامبران، دعوت و تبليغ دين، عادلانه بودن ثواب و عقاب اخروي و ده ‏ها شاهد ديگر گواه اين حقيقت هستند كه آدمي از آغاز خلقت بر سرشت سوء آفريده نشده است و اوست كه با اختيار، سرنوشت خود را رقم مي‏زند و اگر براي ويژگي‏هاي موروثي، ژنتيكي و تأثيرات ناخواستة محيط، تأثيري قائل شويم حداكثر در حد اقتضا مي‏باشد، به اين معنا كه زمينة خير در برخي انسان‏ها ممكن است، بيشتر از زمينة شر باشد، عكس اين مطلب نيز صادق است، اما هرگز تأثير عوامل وراثتي و محيطي به حد عليت قطعي، تام و تخلف ناپذير نمي‏رسد.

بنابراين از منظر صحيح اسلامي هيچ انساني از آغاز تولد از نابساماني زيستي، رواني و فطري برخوردار نيست و هرگز سعادت و شقاوت وي از آغاز تولد، رقم نخورده است و اگر در او گرايش‏هايي طبيعي و مادي – به مقتضاي سرشت ماده و طبيعت – به خصلت‏هاي نكوهيدة حيواني باشد، فطرت الهی، جنبة انسانی و علوي وي مايه و زمينه‏ ساز تعالي اوست.

*** متن کامل را می توانید بعد از پرداخت آنلاین ، آنی دانلود نمائید، چون فقط تکه هایی از متن به صورت نمونه در این صفحه درج شده است ***